10 Ancient Explorers: Scylax van Caryanda
de afvaart van de Indus en de naam van India
“Periplous” of “reisverslag”
Een reeks over geschiedenis, archeologie, pseudo-archeologie, bronnenonderzoek, mythologie, social media, politieke propaganda, conspiracies en gewoonweg nog meer geschiedenis...
Meer informatie over de reeks 'Periplous' en overzicht van de teksten
Even een klein uitstapje naar de geschiedenis van de exploraties in de antieke oudheid. In de antieke oudheid, in de Archaïsche periode1 vonden de eerste ons overgeleverde exploraties plaats. In die periode ontmoeten we de verkenningsreis van Scylax, die toch wel van invloed is geweest op de ontwikkeling van het Oud-Griekse wereldbeeld. Zo was de reis van Scylax van Caryanda van invloed op het wereldbeeld van Hecataeus van Milete (die we reeds eerder ontmoet hebben in het artikel over de Oorsprong van de Goden). Het gegeven dat de Indus op de kaart van Hecataeus van Milete afgebeeld staat als een rivier die van west naar oost stroomt wekt dit vermoeden.
Zo verhaalt Herodotos ons in ca. 430vc over de reis van deze Scylax (er zijn er meerdere)2. Gezien Hecataeus van Milete leefde van ca. 550v. Chr. tot ca. 476v. Chr. en Herodotos zijn Historiai een 46 jaar later publiceerde, is het best mogelijk dat ze uit dezelfde oudere bron tapten, of dat Herodotos zich baseerde op Hecataeus van Milete3.
Scylax van Caryanda4 (Σκύλαξ ὁ Καρυανδεύς) is een Griekse zeevaarder die leefde van de late 6de tot de vroege 5de eeuw v. Chr. Hij was afkomstig van Caryanda, heden een klein stadje gelegen op een eiland nabij Iasos, in Asia Minor, een van de vele eilanden voor de Turkse kust vlakbij Bodrum, doch in zijn tijd, nog voor de stad verhuis was, lag Caryanda op het eiland Salih Adasi5.
Zijn geschriften zijn verloren gegaan (alweer!), en er circuleerde in de oudheid een Periplous van Scylax die omstreeks 330v. Chr. verscheen en die valselijk aan hem toegeschreven werd, en om die reden nu bekend staat als de De Periplous van Pseudo-Scylax6. Veel meer is er niet geweten over hem, behalve dat hij waarschijnlijk wel Grieks kende en dat hij in opdracht van Achaemenidische7 Koning Darius I8 (522vc - 486v. Chr.) over de Indus voer en vervolgens rond het Arabische schiereiland doorheen de Rode Zee tot aan Suez. Darius I werd geboren en stierf tijdens het leven van Hecataeus van Milete. Bovendien lag Milete op “slechts” 50 kilometer van Iasos. Het is mijn inziens dus aannemelijk dat Scylax’ reis, die deze maakte binnen het tijdsvenster van het leven van Hecataeus die op een boogscheut van hem af woonde, ook weldegelijk aan de oren van Hecataeus kwam.
In die tijd waren de Grieken reeds bekend met de bewoners in het zuidoosten van de hen bekende wereld. Bij Homeros heetten ze Aithiopes, Aithiopiërs, de bewoners van het oosten en het westen in de zuidelijke wereld.
“Poseidon nu was vertrokken naar de ver wonende Ethiopen, (de Aithiopen, die in tweeën verdeeld zijn, verwijderd van de mensen, één groep in het Westen, de andere in het Oosten) om een offer in ontvangst te nemen van stieren en rammen.”9
Volgens Milns, in Greek Writers on India Before Alexander10, zou dit betekenen dat men in Homerische tijden reeds vaagweg weet had van de bewoners van India, en dat deze een donkere huid hadden. Αἰθίοπας (Aithiopas) betekent αἴθω (Aitho) “verbrand” + ὤψ (Oops) “gelaat”. Hij wou dus aangeven dat deze mensen die in de extremiteiten wonen, daar waar de zon hun gelaat verbrandt, in het zuiden dus, een donkerdere huid hadden. We zien op de kaart van Hecataeus (die in de tijd het dichtste bij de reis van Scylax staat) in het zuidoosten Asia en het zuidwesten Lybia liggen. In Homerische tijden zal men India onder Asia gerekend hebben, en beiden voornamelijk zuidelijk gedacht hebben. En wat in de zuidoostelijke extremiteit lag, werd door het hun bekende ronde wereldbeeld noordelijker, meer naar het oostelijke midden (naar het oosten in tegenstelling tot het oorspronkelijke zuidoosten) gebracht. Op de kaart volgens Homeros11 zien we dat Ethiopia in het zuidoostelijke deel weergegeven staat. Milns zegt ook dat ze volgens Herodotos in het oosten, bij de delta van de Indus, wonen, maar dat klopt niet geheel. Schneider stelt:
“Veel "verwarringen" tussen India en Ethiopië komen ook voor in teksten die gaan over of zinspelen op landen, volkeren, dieren, planten etc., waarvan ik een aantal belangrijke voorbeelden wil geven. Laten we bijvoorbeeld beginnen met rivieren die een grote rol spelen wanneer landen worden afgebeeld: al in de 5e eeuw voor Christus werden de Nijl - een rivier die ook bij Egypte en Ethiopië hoort - en de Indus samengebracht, omdat in beide rivieren krokodillen leefden. (Hdt. IV 44).”12
Inderdaad, in het hiernavolgende citaat zullen we zien dat Herodotos voornamelijk de rivieren vergelijkt op basis van het gegeven dat er veel krokodillen te vinden zijn en niet zozeer de mensen. In ieder geval mogen we zeker zijn dat Herodotos het heeft over de noordwestelijke wonende Indiërs, de rest was nog niet ontdekt. In die periode voerde het Perzische Rijk der Achaemenieden oorlog met Griekenland. In het Perzische leger waren ook Griekse huurlingen ingelijfd en bovendien verhuisden de Perzen ook nog Grieken uit Cyrene naar wat men later Bactrië heette. Er waren dus al Grieken in het Perzische Rijk. Gezien Darius ook de noordwestelijke vlaktes van Indië veroverde, en er daarover zeker kennis binnen het Perzische Rijk over rondging, kan het bijna niet anders dan dat ook de Grieken toen notie kregen van de regio die naderhand India zou genoemd worden.
De afvaart van de Indus
Darius zond Scylax op verkenningsreis, zeer waarschijnlijk met als doel de kennis over de handelsroutes, rivieren en de veroverbare regio uit te breiden. Scylax maakte deze reis vermoedelijk in 519vc13. We lezen bij Herodotos:
“Darius was de ontdekker van het grootste deel van Azië. Omdat hij wilde weten waar de Indus (de enige rivier met krokodillen, op één na) de zee in stroomde, stuurde hij een aantal mannen op wier betrouwbaarheid hij kon vertrouwen om de rivier af te varen. En onder hen was Scylax van Caryanda. Ze vertrokken vanuit de stad Caspatyrus, in de regio genaamd Pactyica, en zeilden stroomafwaarts in oostelijke richting naar de zee. Hier keerden ze westwaarts en bereikten na een reis van dertig maanden de plaats vanwaar de Egyptische koning de Feniciërs op weg stuurde om rond Lybia te varen. Toen de reis eenmaal was voltooid, veroverde Darius de Indiërs en maakte er gebruik van de zee in die delen. Zo is gebleken dat heel Azië, behalve het oostelijke deel, dezelfde kenmerken vertoont als Lybia.”14
Er bestaat gerede twijfel over deze reis. In de eerste plaats omwille van wat Scylax schrijft in 2 van de overgebleven fragmenten.
“In fragmenten 6 en 7 wordt Scylax geciteerd als iemand die schrijft over Troglodytes (holbewoners), Sciapodes (schaduwvoeten), Macmephali (groothoofdigen), Otolicni (wapperoren), Monophthalmi (eenogigen) en Henotiktontes (volken die maar één nakomeling hebben). Volgens Tzetzes in fragment 7B) beweerde Scylax dat al deze dingen waar waren en niet verzonnen..”15
Caspapyrus, Caspatyrus, Paskapyrus, Peshawar
In de tweede plaats stelt zich een probleem met de naam Caspatyrus (zoals Herodotos de plaats noemde) of ook Caspapyrus16. Beide zijn waarschijnlijk een verkeerde spelling van oude naam van Peshawar: Paskapyrus, stelt Adrian Bivar17. Een interessant detail aan dit reisverslag is dat Herodotos schreef dat Scylax schreef dat ze stroomafwaarts, in de oostelijke richting naar de zee voeren. De rivier die uit de regio Gandhara18, waar Peshawar ligt, is de Kabul-rivier19 die in de oostelijke richting stroomt en in Attock20, Pakistan, in de Indus21 uitmondt.
Vanaf daar bevoer hij dus de Indus (en waarschijnlijk dacht men dat hij dat al heel de tijd deed). In Attock buigt de route dus af van oostwaarts naar westwaarts.
Door deze foute inschatting werd de Indus op de kaart van Hecataeus en op de kaart naar Herodotos22 weergegeven als een oostwaarts stromende rivier in plaats van een rivier die van het centrum van de noordwestelijke vlakte richting de Arabische zee stroomde. Maar toch... er is gerede twijfel omwille van de mythologische volkeren die hij noemt alsook omwille van de naamgeving van het huidige Peshawar, doch deze naamgeving blijkt toch niet zo betwijfelbaar te zijn, het ging voornamelijk om een schrijffout. Bovendien is de kwestie van de stroomrichting van de Indus uit te klaren indien men voor waar wil nemen dat Scylax in Peshawar van wal stak en zo de Kabul Rivier afvoer en vervolgens verder reisde over de Indus, denkende dat hij de hele tijd over de Indus voer. Geen idee... In ieder geval, het is mogelijk een logische verklaring te vinden voor deze anomalie, zoals dat niet de Indus bedoeld werd, maar de Ganges23, wat deze reist onmiddellijk van een geheel ander kaliber maakt: een ommevaart van het Indische subcontinent, verder dan Alexander!24
Het verhaal van Scylax kan nog steeds als gedeeltelijk waarheidsgetrouw beschouwd worden, de mythologische volkeren en de waarheidsclaim daargelaten. Daarnaast zijn er in de omstandige literatuur over Scylax van Caryanda ook nog de inscripties in Suez die Scylax’ verhaal ondersteunen25, namelijk die met de naam van Darius26. Sceptischer over een verband tussen de inscripties en de reis van Scylax is Christopher Tuplin27, aangezien Darius’ project van het graven van een kanaal tussen de Nijl en de Rode Zee niet in de tijd te bepalen valt in relatie tot Scylax’ reis, het is niet duidelijk of deze voor of na het graven van dat kanaal plaatsvond.
De naam India
Scylax van Caryanda heeft nog een andere verdienste: hij gaf India z’n naam. De mensen in de Indus-regio werden in het Oud-Perzisch Hiduš or Hindush genoemd (afgeleid van het Indo-Arische Sindhu)28. Scylax had dus de Perziche naam voor de bevolking in de Indus-vallei opgepikt en aan de Grieken doorgegeven, wat maakt dat India eigenlijk een exoniem29 is voor de Indiërs30. Indien Scylax zelf schreef (of later vertaald werd) in het Ionisch Grieks, waarbij men de ‘h’ als eerste letter van een woord niet uitspreekt, moet dit als Indos (meervoud: Indoi) geklonken hebben. Hun land werd aangeduid als Indike (de adjectiefvorm, die “Indisch” betekent).3132 Milner brengt nog aanvullende argumenten waarom het aannemelijk is dat Hecataeus van Milete zich op Scylax baseerde, samen met nog enkele andere interessante gegevens:
“Ondanks de titel van het werk is er geen bewijs dat Hecataeus ooit ver naar het oosten van Ionië is gereisd, laat staan naar India; en zijn informatie over India was waarschijnlijk afkomstig uit het boek van Scylax, aangevuld met Perzische verslagen. Hecataeus was waarschijnlijk Herodotus' belangrijkste bron over India en het kan zijn dat door Hecataeus' misverstand over Scylax het geloof is ontstaan dat we bij Herodotus zien dat de Indus in oostelijke richting stroomde. Fragment 299 laat zien dat hij op de hoogte was van een grote woestijn voorbij de Indus, die mogelijk de Thar woestijn is. Zijn vermelding van de plant kynara lijkt zijn lezing van Scylax te onthullen, die ook naar de plant verwijst in zijn bewaard gebleven fragmenten. Fragment 33 laat zien dat hij iets wist over Indiase olifanten, maar weinig over de diversiteit van Indiase politieke systemen, omdat hij lijkt te geloven dat heel India onder de heerschappij van één koning stond. Het fragment is ook interessant omdat Hecataeus een held uit de Griekse mythologie, Amphiaraus, zoon van Oecles, in verband brengt met het "historische" India. Latere schrijvers associëren Griekse goden en helden, zoals Dionysos, Perseus en Herakles, regelmatig met reizen naar India.”33
Zo, dat was weer even een kleine uitstap naar de oudheid. Het is ongelofelijk boeiend te zien hoe men de grenzen van het onbekende aftaste toen...
Binnenkort trekken we even zonder de Grieken verder oostwaarts en volgt er een artikel over Gunung Padang.
Herodotos vertelt ons ook nog over een andere Scylax, Sylax van Myndus, een scheepskapitein die tijdens de expeditie van tyran Anaxagoras tegen Naxos, in 499 v.Chr., mishandeld werd door Megabates. Zie: Herodotos, Historiai 5.33
http://data.perseus.org/citations/urn:cts:greekLit:tlg0016.tlg001.perseus-eng1:5.33.2 Vermoedelijk gaat het om dezelfde persoon.
“Herodotus noch Ctesias waren in India geweest, of beweerden dat te zijn geweest. Herodotus wist zeker, en Ctesias waarschijnlijk ook, dat hun belangrijkste voorganger in het schrijven over India de Carische schrijver Scylax van Caryanda was. Caryanda ligt dicht bij Myndus aan de noordkust van het schiereiland Bodrum, een kleine negentien (31 km) van Herodotus' huis in Halicarnassus, maar Herodotus lijkt de tekst van Caryanda niet te hebben gekend maar alleen dat hij een reis naar Azië had gemaakt in opdracht van de Perzische koning Darius I, in ongeveer 515 v. Chr.” Stoneman, R. (2019). In The Greek Experience of India : From Alexander to the Indo-Greeks.. https://doi.org/10.23943/princeton/9780691154039.003.0009, p25 (eigen vertaling).
De Achaemeniden, Perzisch: هخامنشی, Oudperzisch: 𐏃𐎧𐎠𐎶𐎴𐎡𐏁𐎡𐎹 Haxāmanišya, Grieks: Αχαιμενίδες, waren het koningshuis van het eerst-Perzische Rijk, zo genoemd naar hun voorouder Achaemenes. Het huis werd omstreeks 559 v.Chr. door Cyrus II de Grote gesticht en heerste tot de verovering door Alexander de Grote in 330 v.Chr. over een wereldrijk. Bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Achaemeniden
Homeros, Odyssee 1,22-26. https://benbijnsdorp.nl/homeros/od1_1.html#b1v22
Milns, R.D. (1989), Greek Writers on India Before Alexander. Australian Journal of Politics & History, 35: 353-363. https://doi.org/10.1111/j.1467-8497.1989.tb01296.x
Schneider, P. (2016). 11 the so-called confusion between India and Ethiopia: The Eastern and southern edges of the inhabited world from the Greco-Roman perspective. In Brill’s Companion to Ancient Geography (pp. 184–202), p3. https://doi.org/10.1163/9789004284715_012
Milns (1989), p354
Herodotos, Historiai 4.44, eigen vertaling https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Herodotus/4B*.html
Milns (1989), p354
Hecataeus zou deze plaats op deze wijze vernoemd hebben. (Milns (1989), p355)
Bivar, A. D. H. (1988), The Indus Lands, in John Boardman; N. G. L. Hammond; D. M. Lewis; M. Ostwald (eds.), Cambridge Ancient History, Volume IV – Persia, Greece and the Western Mediterranean, c. 525 to 479 B.C. (Second ed.), Cambridge University Press, pp. 194–210. Paskapyrus is te vinden op pp. 202–204 https://books.google.be/books?id=nNDpPqeDjo0C&redir_esc=y
Gandhāra was een oude Indo-Arische beschaving, gecentreerd in het huidige Noordwest-Pakistan en Noordoost-Afghanistan, grofweg in het noordwestelijke deel van Zuid-Azië. De kern van de regio Gandhara waren de Peshawar- en Swat-valleien. https://en.wikipedia.org/wiki/Gandhara
“Dimitri Panchenko heeft overtuigend betoogd dat ho Indos potamos in Herodotus niet meer hoeft te betekenen dan 'de Indiase rivier', en dat de Ganges wordt bedoeld. Geen enkele zin uit Scylax noemt de Indus daadwerkelijk: Hecataeus is de eerste die de naam gebruikt.” Stoneman, R. (2019), p26. Eigen vertaling.
Stoneman legt uit hoe Panchenko overtuigend argumenteert dat Scylax inderdaad oostwaarts voer, en dus niet op de Indus voer maar op de Ganges. Stoneman en Panchenko reiken elk vervangers aan voor Peshawar als de mogelijke lcoatie van ‘Caspapyrus’. Panchenko pleit voor Hastinapura, doch minder overtuigend dan Stoneman die Kesavapura bepleit. In beide gevallen argumenteren ze verder voor een toch over de Ganges, waarna Stoneman besluit: “Als het de Ganges was waar Scylax op af voer, dan zijn de gevolgen groot. Aan het eind van de zesde eeuw voor Christus was een Griek in Perzische dienst al naar de oostkust van India gereisd en het subcontinent omzeild. Een andere implicatie kan zijn dat de Perzische controle in de tijd van Darius zich uitstrekte langs de Ganges; dit is moeilijk te geloven en duurde zeker niet lang, maar de Achaemenidische invloed op de architectuur van Pataliputra is onmiskenbaar. Geen enkele andere Griek ging zo ver, zelfs Alexander niet; en Herodotus en Ctesias hadden een veel waziger beeld van het land dan deze onverschrokken ontdekkingsreiziger bereikte.”Stoneman, R. (2019), p28. Eigen vertaling
Parker, Grant (2008), The Making of Roman India, Cambridge University Press. https://archive.org/details/B-001-002-536/ , p35
Walther Hinz, Darius und der Suezkanal, Archeologische Mitteilungen aus Iran 8 (1975), 115-21. https://archive.org/details/dariusUndDerSuezkanalArchaeologische
MitteilungenAusIranVol.81975/ Daar lezen we op p1: “Der Name Darius wird auf ägyptischen Denkmälern lange Zeit hindurch meist entweder t-r-w-s oder t-r-j-w-s geschrieben. Auf der in Susa gefundenen Statue und auf den Suezkanal-Stelen erscheint dafür jedoch die Schreibung
Wie G. Posener mit Recht hervorgehoben hat, taucht die Schreibung demotisch ntrjws erstmals im 25. Jahr des Darius auf - also im Jahre 497 v. Chr. Von jener Zeit an setzte sich die hieroglyphische Schreibung jn-t-r-j-w-s bis in die spätachämenidische Zeit hinein allein durch.”
Tuplin Christopher, (1991), Darius’ Suez channel and Persian imperialism. in H.Sancisi-Weerdenburg & A.T.Kuhrt (edd.), Achaemenid History VI (Leiden, 1991), 237-83. https://www.academia.edu/4359888/Darius_Suez_canal_and_Persian_imperialism
Tola, Fernando (1986). India and Greece before Alexander. Annals of the Bhandarkar Oriental Research Institute. 67 (1/4): 159–194. https://www.jstor.org/stable/41693244
Een endoniem is een topografische naam in de taal die in de desbetreffende plaats wordt gesproken en die door het volk aan zichzelf wordt gegeven. Een exoniem is een topografische naam in een andere taal dan de plaatselijke taal en wordt door buitenstaanders aan een volk gegeven. https://nl.wikipedia.org/wiki/Endoniem_en_exoniem
In 1950 verkozen de Indiërs in de sanskriete versie van hun grondwet de naam Bhārata om Indië mee te benoemen. Deze endonieme naam is afgeleid van de naam van de Vedische gemeenschap Bharata's, die in de Rigveda worden genoemd als een van de oorspronkelijke gemeenschappen van de Āryāvarta en die met name deelnamen aan de Slag om de Tien Koningen. https://en.wikipedia.org/wiki/Names_for_India . Artikel 1 van de Engelse versie van de grondwet van India: "India dat Bharat is, zal een Unie van Staten zijn." https://www.india.gov.in/my-government/constitution-india
Milns (1989), p354
paragraaf geparafraseerd naar: https://en.wikipedia.org/wiki/Scylax_of_Caryanda
Milns (1989), p355 , eigen vertaling